donderdag 2 juli 2009 om 08:18 door Sofie
Vitamine D staat volop in de aandacht. Vitamine tekort wat betreft vitamine D blijkt algemeen voor te komen. Wat is nu precies vitamine D en waarom is het zo belangrijk? En waarom hebben we er vaak een tekort aan…?
Vitamine D geen vitamine maar een pro hormoon
Om vitamine D te begrijpen moeten we iets opmerkelijks vaststellen. Vitamine D is eigenlijk geen vitamine. Ons lichaam kan namelijk met behulp van zonlicht zèlf vitamine D maken. En daarmee is vitamine D strikt genomen geen vitamine. Vitamines kunnen per definitie niet door het lichaam gemaakt worden. We moeten ze uit voeding of supplementen binnen krijgen. Hormonen worden wel door het lichaam gemaakt. Vitamine D wordt in de huid gemaakt en is een voorstof van een onbekend maar belangrijk hormoon. Dit hormoon, calcitriol, maakt deel uit van de zgn. steroïde hormoonfamilie. Hormonen uit deze familie worden allemaal uit cholesterol gemaakt. Bekende steroïde hormonen zijn oestrogeen, progesteron, testosteron en cortisol. Vitamine D is dus een voorstof of pro hormoon van het steroïde hormoon calcitriol.
Vitamine D wordt calcidiol
De aanmaak van vitamine D verloopt stapsgewijs. Een onzichtbaar onderdeel van zonlicht, UV-B genaamd, wordt in onze huid tot ‘vitamine D’ gevormd. De officiële naam van deze stof is cholecalciferol of vitamine D3. Deze vitamine D3 gaat eerst naar de lever. De lever zet de vitamine D3 om in een vorm die als voorraad opgeslagen kan worden. Deze stof heet calcidiol. Het lichaam houdt de voorraad calcidiol opgeslagen in de lever en in het lichaamsvet.
Calcidiol is eigenlijk opgeslagen zonlicht.
Vitamine D wordt hormoon calcitriol
Calcidiol gaat op zijn beurt naar de nieren. Daar wordt het wéér omgezet, en nu naar een hormoon. Dit hormoon noemen we calcitriol. Wij weten sinds kort dat de omzetting naar calcitriol ook in andere plaatsen van het lichaam gebeurt, bv. in de prostaat, de borsten en in de darmen. Het omzettingsproces van vitamine D verloopt dus van cholecalciferol naar calcidiol naar het hormoon calcitriol. Daarom wordt vitamine D wel een pro hormoon genoemd, en calcitriol de actieve vorm van vitamine D.
Het hormoon calcitriol
Het hormoon calcitriol wordt in de nieren en op andere plaatsen van ons lichaam gemaakt. Calcitriol doet verschillende dingen, afhankelijk van waar het in ons lichaam gemaakt wordt. Calcitriol afkomstig uit de nieren zorgt dat er voldoende calcium in ons bloed zit. Een goede calcium huishouding is van het grootste belang voor bijna alle processen in ons lichaam. Vandaar dat uit de voorraad calcidiol eerst voldoende calcitriol in de nieren gemaakt wordt om voor de calciumhuishouding te zorgen.
Calcitriol heeft beschermende functie
Als er nog calcidiol over is gaat dat naar andere plekken in ons lichaam. Het gaat direct naar de cellen in onze darmen, in de borsten en prostaat en naar de immuun cellen. Daar wordt er een andere vorm van calcitriol gemaakt. Dat er ook in deze cellen calcitriol gemaakt wordt is nog niet zo lang bekend maar de ontdekking is veelbelovend. Deze vorm van calcitriol lijkt namelijk een beschermende werking te hebben tegen allerlei ziektes en aandoeningen en vooral tegen kanker. Het is dus heel belangrijk dat er voldoende calcidiol op voorraad is zodat beide vormen van calcitriol aangemaakt kunnen worden.
Vitamine D aanmaak verstoord door onze levensstijl
Omdat we het onzichtbare UV-B op de huid nodig hebben voor de productie van vitamine D tot calcitriol zouden we regelmatig zonder kleren en zonnebrandcrème in de zon moeten zitten. Onze levensstijl staat dat helaas niet altijd toe. Wij werken vaak binnen tijdens de uren dat er het meeste UV-B aanwezig is. Een bijkomend probleem is dat wij in Nederland wonen.
Vitamine D aanmaak in de winter nihil
Nederland ligt op de 52° breedtegraad. De breedtegraad geeft aan hoe ver een plek van de evenaar af ligt. Indonesië ligt met zo’n 5° breedtegraad ongeveer op de evenaar. Hoe verder een land van de evenaar ligt hoe minder zonlicht en dus UV-B er is. Vanaf oktober tot en met april is er in Nederland te weinig zonlicht om voldoende vitamine D aan te maken.
Vitamine D minder gemaakt door donkere huid
We zien dat de mensen die ver van de evenaar wonen oorspronkelijk een lichte huid hebben. Een lichte huid maakt optimaal gebruik van UV-B om vitamine D aan te maken. Mensen met een donkere huid die ver van de evenaar wonen, wat in het verleden haast niet voor kwam, hebben heel snel een vitamine D tekort.
Vitamine D gebrek vroeger opgevangen door vette vis
Verder zien we dat in het oorspronkelijke voedingspatroon van de mensen die ver van de evenaar wonen heel veel vette vis en levertraan voorkwam. Van oudsher voeden Eskimo’s zich bv. hoofdzakelijk met vis en vet. En in vette vis, vet en levertraan vinden we veel vitamine D. Onze voeding bevat veel minder vette vis en levertraan dan vroeger. Haring en zalm waren volksvoedsel maar zijn vervangen door patat en gehakt.
Ziektes en breedtegraad
Er is een ontluisterende relatie tussen de breedtegraad waar een land ligt en het aantal inwoners dat overlijdt aan borst- en darmkanker. Zo overlijden er in bv. Ierland dat op de 54° breedtegraad ligt meer dan 11 keer zoveel vrouwen aan borstkanker dan in Guatemala dat we op de 15° breedtegraad vinden. Deze percentages zien we consequent terug in verschillende landen afhankelijk van hun ligging ten opzichte van de evenaar.
Vitamine D tekort in de wintermaanden
Als we in Nederland wonen en niet iedere dag vette vis eten hebben we in de maanden oktober, november, december, januari, februari , maart en april niet voldoende vitamine D om ons optimale bescherming te bieden.
Vitamine D uit de zon, vitamine D uit supplement
De gezondheidsraad heeft recent de dagelijks aanbevolen hoeveelheid vitamine D alleen n voor risicogroepen zoals gesluierde vrouwen en senioren naar 10 mcg. verhoogd. Voor groepen die een nog groter risico lopen zoals gesluierde vrouwen boven de 50 jaar beveelt de raad 20 mcg. per dag aan. Veel vitamine D experts zoals de gerenommeerde professor Hollick adviseren voor iedereen een dagdosering van 10 mcg vitamine D in de zomer, en van 25 mcg. vitamine D in de wintermaanden. De Nederlandse vitamine D expert Gert Schuitemaker raadt een dagdosis aan van 50 mcg.
Vitamine D uit een half uur zomerzon
Als we een half uur bloot in de zomerzon zitten en we hebben een lichte huid maak je al snel 250 mcg vitamine D aan. Dit is 50 keer zoveel als de hoeveelheid die door overheidsinstanties wordt aangeraden. De hieruit afkomstige calcidiol wordt als voorraad opgeslagen. Het lichaam zal nooit meer dan deze hoeveelheid aanmaken en opslaan.
Vitamine D uit supplement
Hoeveel vitamine D moeten we nu dagelijks binnen krijgen? De hoeveelheid vitamine D die je dagelijks extra moet nemen hangt af van waar je woont, hoe vaak en lang je buiten bent, hoe bedekt je bent in de zon, je huidskleur, je gewicht, je leeftijd, je gezondheidstoestand en je voedingsgewoontes. Een redelijke maatstaf is om afhankelijk van hoe vaak je kan zonnebaden tussen de 25 en 50 mcg per dag te nemen. Dit zal voor zeer zware mensen en mensen met een donkere huid niet genoeg zijn. Ook mensen met serieuze gezondheidsproblemen zouden ook baat hebben bij een hogere dosering vitamine D, liefst begeleid door een goede huisarts of complementaire arts.
Calcidiol niveau bij twijfel meten
Bij bijzondere gezondheidssituaties of bij twijfel is het raadzaam om je vitamine D3 niveau in je bloed te laten testen. Vraag je arts om het calcidiol niveau te meten. Het zou tussen de 50 en 80 ng/ml of 80 en 250 nmol/L moeten zijn.
Vitamine D tabel mcg in relatie tot i.e.
5 mcg is 200 i.e. (internationale eenheden)
10 mcg is 400 i.e.
20 mcg. is 800 i.e.
50 mcg. is 2000 i.e.
500 mcg. is 20000 i.e.
